جوشکاری تیگ (TIG) چیست؟ راهنمای جامع جوش تیگ

جوشکاری تیگ یا TIG (مخفف Tungsten Inert Gas) یکی از دقیق‌ترین، تمیزترین و باکیفیت‌ترین روش‌های جوشکاری در صنایع مختلف است. در این مقاله قصد داریم نگاهی جامع به این فرآیند جوشکاری بیندازیم، اصول عملکرد آن را بررسی کنیم، مزایا و معایبش را بشناسیم و با تجهیزات و کاربردهای آن آشنا شویم.

جوش تیگ چیست؟

جوش تیگ نوعی جوشکاری قوسی با گاز محافظ است که در آن از یک الکترود تنگستن غیرمصرفی برای تولید قوس الکتریکی استفاده می‌شود. گاز محافظ – معمولاً آرگون یا هلیوم – از ناحیه جوش در برابر آلودگی‌های هوا محافظت می‌کند. در جوشکاری تیگ، برخلاف روش‌هایی مانند MIG، سیم جوش جداگانه ممکن است به صورت دستی به ناحیه جوش افزوده شود.

مزایای جوشکاری تیگ

1. کیفیت بالای جوش
   جوش تیگ بسیار تمیز، با نفوذ بالا و بدون پاشش است. کیفیت جوش در این روش به حدی بالاست که در صنایع حساس مانند هوافضا و صنایع دارویی کاربرد زیادی دارد.

2. قابلیت جوش فلزات متنوع
   از جوشکاری تیگ برای جوشکاری انواع فلزات مانند فولاد ضدزنگ، آلومینیوم، تیتانیوم، مس، نیکل و حتی منیزیم استفاده می‌شود.

3. کنترل دقیق روی جوش
   اپراتور در جوشکاری تیگ کنترل کامل بر روی شدت جریان، سرعت حرکت، زاویه مشعل و میزان حرارت ورودی دارد.

4. عدم نیاز به مصرف الکترود
   در جوش تیگ، الکترود تنگستن مصرف نمی‌شود، بنابراین نیاز به تعویض مکرر الکترود وجود ندارد.

معایب جوش تیگ

• نیاز به مهارت بالا
  جوشکاری تیگ به دلیل دقت بالا، نیازمند اپراتوری ماهر و آموزش‌دیده است.

• سرعت پایین جوشکاری
  نسبت به برخی روش‌ها مانند MIG، سرعت جوش تیگ پایین‌تر است و برای تولیدات انبوه ممکن است مقرون‌به‌صرفه نباشد.

• تجهیزات گران‌تر
  دستگاه‌ها و تجهیزات جوشکاری تیگ معمولاً قیمت بالاتری دارند، به‌خصوص اگر به اینورترهای پیشرفته نیاز باشد.

اجزای اصلی تجهیزات جوشکاری تیگ

1. دستگاه جوش اینورتر یا ترانسفورمری
   اغلب دستگاه‌های جوش تیگ دارای قابلیت تنظیم جریان DC و AC هستند.

2. الکترود تنگستن
   الکترودهای تنگستن ممکن است خالص، آلیاژی با توریم، لانتان یا زیرکونیوم باشند.

3. مشعل جوش تیگ (TIG Torch)
   مشعل حاوی الکترود و نازل خروج گاز محافظ است.

4. گاز محافظ (آرگون یا هلیوم)
   گاز بی‌اثر مانع از واکنش فلز مذاب با اکسیژن، نیتروژن یا رطوبت هوا می‌شود.

5. سیم جوش (در صورت نیاز)
   در جوشکاری تیگ، سیم جوش ممکن است استفاده شود یا فقط از ذوب دو لبه فلز استفاده شود.

6. پدال کنترل جریان (Foot Pedal)
   اپراتور با فشردن پدال می‌تواند شدت جریان را در حین کار کنترل کند.

تفاوت جوشکاری تیگ با روش‌های دیگر

موارد استفاده از جوشکاری تیگ

• صنایع هوافضا

• صنایع خودروسازی (به ویژه اگزوز و شاسی‌های سبک)

• تجهیزات پزشکی و دارویی

• ساخت قطعات استیل ضدزنگ

• صنایع غذایی و نوشیدنی

• صنایع پتروشیمی و لوله‌کشی دقیق

انواع جریان در جوشکاری تیگ

• DCEN (قطبیت منفی): برای جوشکاری فولاد، مس و نیکل استفاده می‌شود.

• DCEP (قطبیت مثبت): برای تمیزکاری سطحی آلومینیوم.

• AC (جریان متناوب): برای جوشکاری آلومینیوم و منیزیم، باعث تمیزکاری سطحی و نفوذ مناسب می‌شود.

نکات مهم در اجرای جوش تیگ

• الکترود تنگستن نباید با حوضچه مذاب تماس پیدا کند.

• حفظ زاویه مشعل (حدود 15 درجه) اهمیت زیادی دارد.

• استفاده از جریان مناسب بر اساس ضخامت فلز و نوع آن الزامی است.

• تمیز بودن سطح کار پیش از جوشکاری، کیفیت نهایی را به‌شدت افزایش می‌دهد.

ایمنی در جوشکاری تیگ

• استفاده از ماسک جوش اتوماتیک با فیلتر مناسب برای نور UV و IR

• پوشیدن دستکش و لباس ضد حرارت

• تهویه مناسب محیط به دلیل تولید گازهای مضر

• استفاده از کفش ایمنی و رعایت فاصله مناسب از مشعل

جمع‌بندی: چرا جوشکاری تیگ انتخاب اول صنایع حساس است؟

جوشکاری تیگ به دلیل دقت بالا، کیفیت جوش بی‌نظیر و توانایی در جوش انواع فلزات، به انتخاب اول در صنایعی با حساسیت بالا تبدیل شده است. اگرچه به مهارت بیشتر و تجهیزات گران‌تری نیاز دارد، اما نتیجه نهایی آن – جوشی تمیز، مقاوم و دقیق – این هزینه‌ها را توجیه می‌کند.

اگر به دنبال روشی برای جوشکاری قطعات دقیق، مقاوم و با ظاهری بی‌نقص هستید، جوش تیگ بهترین انتخاب برای شما خواهد بود.