جوشکاری تیگ (TIG) چیست؟ اصول، تجهیزات و نکات ایمنی

تجهیزات مورد نیاز در جوشکاری‌تیگ

برای انجام موفق جوشکاری‌تیگ، مجموعه‌ای از تجهیزات تخصصی مورد نیاز است که هرکدام نقش مهمی دارند:

• دستگاه جوش TIG: منبع تغذیه قوس که قابلیت تنظیم آمپر و ولتاژ دارد.
• الکترود تنگستن: معمولا از جنس تنگستن خالص یا آلیاژهای آن (تنگستن-توریم یا تنگستن-زیرکونیوم) ساخته می‌شود.
• تورچ جوشکاری: دسته‌ای که الکترود در آن نصب شده و جریان گاز از آن عبور می‌کند.
• گاز محافظ: معمولاً آرگون برای بیشتر فلزات و هلیوم برای کاربردهای خاص.
• سیم جوش پرکننده: در صورت نیاز به افزایش حجم اتصال.
• سیستم خنک‌کننده: در دستگاه‌های پیشرفته، برای جلوگیری از داغ شدن بیش از حد تورچ.
• وسایل ایمنی: شامل ماسک جوشکاری، دستکش نسوز، لباس ایمنی و کفش کار.

انواع تکنیک‌های جوشکاری‌تیگ

جوشکاری‌تیگ می‌تواند به شیوه‌های مختلفی انجام شود:

• جوشکاری بدون فلز پرکننده: برای ورق‌های نازک و اتصالاتی که نیاز به زیبایی سطح دارند.
• جوشکاری با فلز پرکننده: برای ضخامت‌های بیشتر یا اتصالاتی که نیاز به استحکام بالاتر دارند.
• جوشکاری AC: عمدتاً برای آلومینیوم و منیزیم.
• جوشکاری DCEN (قطب منفی مستقیم): برای فولاد زنگ‌نزن و بیشتر فلزات.
• جوشکاری DCEP (قطب مثبت مستقیم): کاربرد محدود دارد اما برای تمیز کردن سطح اکسیدی مفید است.

مزایای جوشکاری‌تیگ

این روش به دلایل متعدد در صنایع مختلف محبوب است:

• کیفیت بسیار بالا و ظاهر زیبا
• قابلیت جوشکاری اکثر فلزات
• کنترل دقیق حرارت و نفوذ
• امکان جوشکاری در موقعیت‌های مختلف (افقی، عمودی، سقفی)
• حداقل پاشش جرقه و دود

معایب جوشکاری‌تیگ

البته این فرآیند بدون ضعف هم نیست:

• سرعت پایین‌تر نسبت به روش‌هایی مانند MIG
• نیاز به مهارت و تجربه بالا
• هزینه بیشتر تجهیزات و مصرف گاز
• دشواری جوشکاری در محیط‌های باز و بادخیز

کاربردهای جوشکاری‌تیگ

از آنجا که جوشکاری‌تیگ کیفیت اتصال بالایی ارائه می‌دهد، در صنایع حساس به‌طور گسترده استفاده می‌شود:

• صنایع هوافضا: اتصال قطعات آلومینیومی و تیتانیومی هواپیما.
• صنایع غذایی و دارویی: به دلیل نیاز به سطوح تمیز و بدون آلودگی.
• صنایع نفت و گاز: جوشکاری لوله‌های استیل ضدزنگ.
• صنایع خودروسازی: مخصوصاً در بخش اگزوز و قطعات نازک فلزی.
• صنایع هنری و معماری: ساخت سازه‌های فلزی با دقت بالا.

نکات ایمنی در جوشکاری‌تیگ

رعایت نکات ایمنی در این روش اهمیت زیادی دارد زیرا قوس الکتریکی و اشعه‌های فرابنفش می‌توانند خطرناک باشند:

• استفاده از ماسک جوشکاری با فیلتر UV و IR
• پوشیدن دستکش نسوز و لباس کار مناسب
• تهویه مناسب محیط برای جلوگیری از تجمع گاز
• جلوگیری از تماس مستقیم پوست با پرتو قوس
• اطمینان از سلامت تجهیزات برقی و کابل‌ها

نقش مهارت در جوشکاری‌تیگ

برخلاف برخی روش‌های جوشکاری که با تمرین کم قابل یادگیری هستند، جوشکاری‌تیگ نیازمند تجربه و دقت بالا است. جوشکار باید همزمان جریان الکتریکی، زاویه تورچ، میزان گاز محافظ و حرکت سیم جوش را کنترل کند. به همین دلیل، اپراتورهای ماهر در این زمینه ارزشمند بوده و دستمزد بالاتری دریافت می‌کنند.

آینده جوشکاری‌تیگ

با توجه به پیشرفت صنایع پیشرفته مانند هوافضا، پزشکی و انرژی‌های نو، تقاضا برای جوشکاری‌تیگ همچنان رو به افزایش است. استفاده از دستگاه‌های نیمه‌اتوماتیک و روباتیک نیز باعث بهبود سرعت و کاهش وابستگی به نیروی انسانی خواهد شد.

جمع‌بندی

جوشکاری‌تیگ یکی از پرکاربردترین و دقیق‌ترین روش‌های جوشکاری است که کیفیت بالا، قابلیت استفاده روی طیف وسیعی از فلزات و مقاومت عالی در برابر خوردگی را به همراه دارد. اگرچه نیاز به مهارت بالا و هزینه‌های اولیه بیشتر دارد، اما در صنایعی که کیفیت و دوام حرف اول را می‌زنند، انتخابی بی‌رقیب است.