آماده سازی محیط کار برای اکسی استیلن

مقدمه

یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌های برشکاری و جوشکاری در صنایع فلزی، استفاده از گازهای اکسیژن و استیلن است. فرآیندهایی مانند جوش اکسی‌استیلن (Oxy-acetylene welding) و برشکاری هواگاز به دلیل سادگی، هزینه مناسب و قابلیت اجرا در شرایط مختلف، در بسیاری از پروژه‌های صنعتی و کارگاهی به‌کار گرفته می‌شوند. با این حال، موفقیت و ایمنی در این روش‌ها به یک عامل کلیدی بستگی دارد: «محیط مناسب برای اکسی استیلن».

برخلاف تصور عموم، اکسی‌استیلن تنها نیاز به تجهیزات فنی ندارد؛ بلکه آماده‌سازی محیط کار مناسب، نقش بسیار مهمی در جلوگیری از خطرات، حفظ کیفیت عملیات و افزایش راندمان کار دارد. در این مقاله، مراحل، اصول و الزامات آماده‌سازی محیط کاری برای کار با اکسی استیلن را بررسی می‌کنیم.

اهمیت آماده‌سازی محیط مناسب برای اکسی استیلن

کار با ترکیب گازهای قابل اشتعال مانند استیلن و اکسیژن، همیشه با خطرات بالقوه همراه است. این ترکیب قابلیت انفجار، آتش‌سوزی یا انفجار گاز برگشتی را دارد. اگر محیط کار به‌درستی آماده نشود، کوچک‌ترین نشتی یا اشتباه می‌تواند عواقب سنگینی به همراه داشته باشد.

از سوی دیگر، محیطی که به‌خوبی طراحی و ایمن‌سازی شده باشد، موجب عملکرد بهتر اپراتور، افزایش کیفیت برش یا جوش، و کاهش استهلاک تجهیزات خواهد شد.

ویژگی‌های یک محیط مناسب برای اکسی استیلن

برای دستیابی به محیطی ایمن، کارآمد و مطابق با استانداردهای صنعتی، رعایت چند اصل ضروری است:

۱. تهویه مناسب

گاز استیلن سبک‌تر از هوا است و در صورت نشت، در بالای فضا جمع می‌شود. از طرفی، اکسیژن نیز خطر آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد. بنابراین محیطی که برای اکسی استیلن استفاده می‌شود باید دارای:

• تهویه طبیعی یا مکانیکی مؤثر باشد.

• دریچه‌های تهویه در بالا و پایین فضا تعبیه شده باشند.

• جریان هوای آزاد وجود داشته باشد.

۲. دور بودن از منابع اشتعال

محیطی که در آن از اکسی‌استیلن استفاده می‌شود باید:

• حداقل ۱۰ متر از مواد اشتعال‌زا مانند بنزین، رنگ، تینر و روغن فاصله داشته باشد.

• فاقد هرگونه شعله باز (مانند بخاری‌های گازی یا مشعل‌ها) باشد.

• از جرقه‌های الکتریکی، تجهیزات معیوب و کابل‌های لخت محافظت شود.

۳. سطح کار صاف، خشک و عاری از مواد لغزنده

سطح زمین در محیط کار با اکسی استیلن باید:

• صاف و محکم باشد.

• بدون روغن‌ریزی، آب، رنگ یا مایعات لغزنده باشد.

• امکان عبور ایمن شیلنگ‌ها و قرارگیری تجهیزات را فراهم کند.

۴. فضای کافی برای جابجایی

باید اپراتور بتواند بدون محدودیت، اطراف قطعه حرکت کند. فضای مناسب موجب کنترل بهتر سرپیک و شعله شده و احتمال برخورد تجهیزات با موانع را کاهش می‌دهد.

۵. نور کافی و دید مناسب

نور ضعیف، باعث اشتباه در تنظیم شعله، نامشخص بودن مسیر شیلنگ و کاهش دقت در برش یا جوش می‌شود. محیط کاری باید به‌خوبی نورپردازی شده باشد، ترجیحاً با نور طبیعی یا مهتابی‌های سفید.

مراحل آماده‌سازی محیط مناسب برای اکسی استیلن

در این بخش، مراحل عملی آماده‌سازی محیط قبل از راه‌اندازی تجهیزات اکسی‌استیلن را بررسی می‌کنیم:

مرحله اول: بازدید و پاک‌سازی محل کار

قبل از آوردن تجهیزات، باید محیط مورد نظر بازدید شود. این بازدید شامل:

• اطمینان از تهویه کافی

• بررسی وجود مواد آتش‌زا

• پاک‌سازی محل از هرگونه پسماند قابل اشتعال یا مانع فیزیکی

• بررسی سالم بودن کف، دیوار و سقف

مرحله دوم: مشخص‌کردن محل تجهیزات

محل قرارگیری سیلندرهای گاز باید:

• به دیوار یا سازه محکمی بسته شوند.

• دور از مسیر عبور و رفت‌و‌آمد باشند.

• در سایه یا در معرض نور مستقیم خورشید نباشند.

محل سرپیک، شیلنگ‌ها و رگولاتورها نیز باید به‌گونه‌ای باشد که فشار وارده بر اتصالات به حداقل برسد.

مرحله سوم: تأمین تجهیزات ایمنی

در محیط کار باید موارد زیر وجود داشته باشد:

• خاموش‌کننده آتش (نوع CO₂ یا پودر خشک)

• ماسک یا عینک مخصوص برش و جوش

• دستکش نسوز و لباس کار مقاوم

• کفش ایمنی

• هواکش یا فن در صورت بسته بودن فضا

مرحله چهارم: تست اولیه ایمنی

پس از نصب تجهیزات:

• تمامی اتصالات را با کف صابون تست نشتی کنید.

• مطمئن شوید که شیلنگ‌ها پیچ نخورده یا ترک‌خورده نیستند.

• فشار اولیه روی رگولاتورها کنترل شود.

• وجود برگشت شعله‌گیر در مسیر گازها الزامی است.