انواع جوشکاری آرگون (جوش تیگ) چیست؟ | تجهیزات جوش آرگون

مقدمه

جوشکاری یکی از مهم‌ترین فرآیندها در ساخت‌وساز، تولید صنعتی و تعمیرات است. در میان روش‌های مختلف جوشکاری، جوش آرگون به دلیل دقت بالا، کیفیت عالی و توانایی در جوش دادن فلزات حساس، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. در این مقاله به‌صورت کامل و کاربردی، به معرفی جوش آرگون، انواع آن، کاربردها، مزایا و معایب، تجهیزات لازم و نکات ایمنی این روش می‌پردازیم.

جوشکاری آرگون یا جوش تیگ چیست؟

جوش آرگون که با نام فنی TIG (Tungsten Inert Gas) نیز شناخته می‌شود، یکی از دقیق‌ترین روش‌های جوشکاری است که در آن از یک الکترود تنگستن غیرمصرفی و گاز آرگون برای ایجاد و محافظت از قوس جوش استفاده می‌شود. در این روش، گرمای مورد نیاز برای ذوب فلز پایه از طریق قوس الکتریکی بین الکترود و قطعه کار تأمین می‌شود و گاز آرگون وظیفه محافظت از منطقه جوش در برابر اکسیژن و آلودگی‌های محیطی را برعهده دارد.

این روش به‌ویژه برای جوش دادن فلزاتی مانند آلومینیوم، استنلس استیل، تیتانیوم، مس و آلیاژهای خاص بسیار مناسب است، چرا که از اکسید شدن فلز در حین جوش جلوگیری می‌کند و در نهایت، جوشی بسیار تمیز و بادوام ارائه می‌دهد.

تفاوت جوش آرگون با سایر روش‌های جوشکاری

در مقایسه با روش‌هایی مثل جوش الکترود دستی یا جوشکاری میگ، جوش آرگون دقت و کنترل بسیار بیشتری به اپراتور می‌دهد. برخلاف جوش الکترود که الکترود در حین کار مصرف می‌شود، در جوش آرگون الکترود تنگستن تنها قوس را ایجاد می‌کند و مصرف نمی‌شود. همچنین به دلیل نبود پاشش فلز مذاب، جوش آرگون ظاهر بسیار صاف‌تری دارد و برای جوش‌های دکوراتیو یا صنعتی حساس ایده‌آل است.

از سوی دیگر، سرعت این روش نسبت به روش‌هایی مانند جوشکاری میگ پایین‌تر است و نیاز به مهارت بالاتری دارد. به همین دلیل، اغلب توسط جوشکاران حرفه‌ای و در پروژه‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاربردهای جوش آرگون

جوش آرگون در بسیاری از صنایع کاربرد دارد و هر جا که نیاز به جوش با دقت و کیفیت بالا باشد، این روش مطرح می‌شود. برای مثال، در صنایع غذایی و دارویی که سطح جوش باید بهداشتی و بدون ترک یا تخلخل باشد، جوش آرگون انتخاب اول است. در صنعت هوافضا نیز برای جوشکاری آلیاژهای سبک و مقاوم مانند آلومینیوم یا تیتانیوم استفاده می‌شود.

در صنایع پتروشیمی، نیروگاه‌ها، ساخت مخازن تحت فشار و همچنین پروژه‌های خودروسازی نیز جوش آرگون برای اتصالات حساس، مقاوم و تمیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی در صنایع هنری و تزئینی که جوش باید نمای زیبا و بدون جِرم و پاشش داشته باشد، این روش کاربرد دارد.

مزایای جوش آرگون

یکی از مهم‌ترین مزایای جوش آرگون، کیفیت بالای جوش و نبود پاشش فلز است که باعث می‌شود نیازی به تمیزکاری پس از جوش نباشد. همچنین امکان جوش دادن طیف وسیعی از فلزات، کنترل دقیق حرارت، و تولید جوش‌هایی با مقاومت بالا از دیگر مزایای این روش هستند.

همچنین جوش آرگون این قابلیت را دارد که حتی در قطعات بسیار نازک نیز بدون آسیب به اطراف محل جوش، اتصال ایجاد کند. این مزیت در صنایعی که قطعات کوچک و دقیق استفاده می‌شوند، اهمیت زیادی دارد.

معایب جوش آرگون

در کنار مزایای بسیار، جوش آرگون معایبی نیز دارد. اول از همه، اپراتور برای کار با دستگاه جوش آرگون نیاز به مهارت بالا و تجربه دارد، زیرا کنترل همزمان تورچ، پدال پا (برای کنترل شدت جریان)، و سیم جوش جداگانه (در صورت نیاز) کار آسانی نیست.

دوم اینکه سرعت جوشکاری با آرگون پایین‌تر از سایر روش‌هاست، به‌خصوص در پروژه‌های بزرگ. همچنین هزینه تجهیزات اولیه این روش نسبتاً بالا است و به همین دلیل برای کارگاه‌های کوچک یا پروژه‌های کم‌هزینه ممکن است مقرون‌به‌صرفه نباشد.

انواع جوش آرگون

جوش آرگون بسته به نوع فلز و نوع کاربرد می‌تواند در چند دسته قرار بگیرد:

• جوش آرگون آلومینیوم که معمولاً در خودروسازی، صنایع هوایی و لوازم خانگی کاربرد دارد.

• جوش آرگون استیل که در ساخت مخازن، لوله‌ها، تجهیزات غذایی و بهداشتی استفاده می‌شود.

• جوش آرگون مس و آلیاژها که به کنترل دقیق حرارت نیاز دارند تا از سوختن یا اکسید شدن فلز جلوگیری شود.

• جوش تیتانیوم با آرگون که در محیط‌های کاملاً کنترل‌شده انجام می‌شود و در صنایع خاص مانند پزشکی و هوافضا بسیار مهم است.

• جوشکاری دکوراتیو با آرگون برای پروژه‌های ظریف و تزئینی با نمای ظاهری خاص.

تجهیزات مورد نیاز برای جوش آرگون

برای اجرای جوش آرگون به تجهیزات تخصصی نیاز است. اصلی‌ترین ابزار، دستگاه جوش تیگ است که قابلیت کنترل دقیق آمپر، پالس و گاهی حتی حافظه تنظیمات را دارد. تورچ جوش آرگون نیز باید با کیفیت و متناسب با نوع کار انتخاب شود.

الکترود تنگستن، گاز آرگون خالص (یا ترکیبی)، رگلاتور مخصوص آرگون، ماسک جوشکاری با لنز تیره و حساس به نور، کابل اتصال، گیره اتصال زمین، دستکش و لباس مخصوص از دیگر تجهیزات ضروری هستند.

در بسیاری از موارد، برای کار بهتر از پدال پا برای کنترل شدت قوس و حرارت استفاده می‌شود که به جوشکار اجازه می‌دهد در حین کار دقت بالاتری داشته باشد.

نقش گاز آرگون در جوشکاری

گاز آرگون که یکی از گازهای بی‌اثر است، نقش محافظت از ناحیه جوش را دارد. این گاز سنگین‌تر از هواست و فضای اطراف قوس را به‌طور کامل پوشش می‌دهد. نتیجه این فرآیند، جوشی تمیز، بدون اکسید، و با ظاهری صاف و زیباست.

در برخی موارد خاص، آرگون با گازهای دیگر مانند هلیوم یا هیدروژن ترکیب می‌شود تا خواص خاصی مانند نفوذ بهتر یا حرارت بالاتر فراهم شود. اما در اکثر پروژه‌ها، گاز آرگون خالص استفاده می‌شود.

نکات ایمنی در جوش آرگون

با وجود اینکه جوش آرگون نسبت به برخی روش‌های جوشکاری پاشش کمتری دارد، اما رعایت ایمنی همچنان ضروری است. نور قوس آرگون دارای اشعه فرابنفش قوی است و می‌تواند به چشم و پوست آسیب بزند. بنابراین استفاده از ماسک اتوماتیک یا لنز مناسب، دستکش ضدحرارت، و لباس نسوز اهمیت زیادی دارد.

همچنین در فضاهای بسته، استفاده از تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گازهای بی‌اثر مانند آرگون الزامی است. همچنین اتصالات گاز، رگلاتورها و شیرها باید به‌صورت منظم بررسی شوند تا از نشتی گاز جلوگیری شود.