جوشکاری غیرذوبی یکی از روشهای جوشکاری است؛ ولی در این روش قطعهها بدون اینکه ذوب شوند، در حالت انجماد به هم متصل میشوند. تفاوت بزرگ آن با جوشکاری ذوبی هم در این است که در جوشکاریهای ذوبی، دو قطعه پس از ذوب شدن و تداخل لبهها به همدیگر متصل میشوند.
جوشکاری غیرذوبی، کارایی و نحوه کار با آن موضوعی است که این روزها صنعتگران فراوانی با آن سر و کار دارند. اما ابتدا قبل اینکه به جزئیات جوشکاری غیرذوبی بپردازیم، تعریفی از خود جوشکاری را به شما ارائه میدهیم. در واقع جوشکاری فرآیندی است که در آن دو یا چند قطعه فلز به يکديگر متصل میشوند. حال اگر بخواهیم تعریف جوشکاری را کمی علمیتر بیان کنیم، بدین گونه است که : جوشکاری فرآیندی است که در جریان آن بین قطعات فلزی یک جاذبه از نوع مولکولی ایجاد میشود و سبب میشود این قطعهها به هم متصل شوند.
جوشکاری ذوبی و غیرذوبی چه تفاوت هایی با هم دارند؟
اولین تفاوت بین آنها این است که در جوشکاری غیرذوبی بدون اینکه مواد به حالت مایع درآیند، در حالت اولیه و منجمد آنها جوشکاری صورت گرفته و به هم متصل میشوند؛ اما در جوشکاری به روش ذوبی قطعات در حین جوش خوردن به یکدیگر به حالت مایع درآمده و از طریق قسمت ذوب شده به یکدیگر متصل میشوند.
در جوشکاریهای غیرذوبی به دلیل اینکه عدم حرارتدهی وجود دارد و هیچ ماده پرکنندهای مورد استفاده قرار نمیگیرد، قطعات خواص اولیه خود را از دست نمیدهند و باعث آسیب به ساختار اصلی فلز نمیشوند. یکی دیگر از معایب بزرگ جوشکاری ذوبی وجود عنصر هیدروژن در آن است. بسیاری از مهندسان سازه معتقدند در جوشکاری ذوبی، عنصر هیدروژن باعث شکستگی میشود؛ اما در جوشکاری غیرذوبی، عنصر هیدروژن وجود ندارد، پس به همان نسبت، احتمال شکستگی نیز امکان پذیر نیست.
روش های اجرای جوشکاری غیر ذوبی و جامد
اجرای جوشکاری غیرذوبی، روشهای گوناگونی دارد که به فراخور حجم فلزات و نوع اتصالی که قرار است صورت بگیرد، انجام میشوند. اما شاید خیلی از شما حتی نتوانید تصور کنید روشهای به کار رفته در اجرای جوشکاری غیرذوبی چقدر متفاوت و خاص هستند، که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت:
اجرای جوشکاری به روش غلتکی
شیوه غلتکی یکی از روشهای اجرای جوشکاری به حالت جامد است که سابقهای دیرینه دارد. در این روش از جوشکاری بین اجزای ماشین جوش یک باند اتم به اتم تشکیل میشود. در این روش برای ایجاد این باند از غلتکهای مخصوصی استفاده میشود که به همین علت نام جوشکاری غلتکی را بر آن گذاشتند. از مزیتهای استفاده از روش جوشکاری غلتکی این است که در آن ورقههای فلزی را به صورت پیوسته جوشکاری مینمایند؛ در نتیجه میزان سرعت تولیدات را میتوان تا حد زیادی افزایش داد.
در این نوع جوشکاری وقتی درصد فشار عمودی و انبساط حجمی افزایش مییابد، استحکام نقطه جوش نیز بالاتر میرود. عوامل موثر بر این روش جوشکاری شامل: فشار عمودی بر نقطه مشترک، روش آمادهسازی سطح، حرارتدهی پس از جوشکاری و درصد انبساط سطحی در این نقطه میشود. لازم است تا در هنگام انجام این نوع جوشکاری به تمامی این نکات توجه شود تا در نهایت بتوان اتصالات محکم و غیر شکنندهای داشت. رعایت تمام این اصول در کنار هم به طور قطع میتواند جوشی چندین برابر محکمتر و کاربردیتر از جوشکاری ذوبی به وجود آورد.
وجود مزیتهای بسیار زیاد در نحوه انجام و نتیجه جوشکاری غیرذوبی باعث شده است تا دارای کاربردهای بسیاری نیز در بین مردم باشد. در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
اجرای جوشکاری به روش آهنگری (پتکه ای)
قطعا همه شما حتی در فیلمها هم که شده صحنه با پتک کوبیدن روی فلزات را مشاهده کردهاید. یکی از قدیمیترین انواع جوشکاری در حالت انجماد هم به همین شکل صورت میگیرد. در گذشته برای ساخت لولههای فولادی و مخازن تحت فشار این شیوه بسیار کاربردی بود؛ اما امروزه با استفاده از روشهای نوین و همچنین حرارتدهی و فشاردهی، شیوه اجرای آن تغییر یافته است، که البته این تغییرات مفید بوده و منجر به آسانی روش کار شده است.
اجرای جوشکاری به روش نفوذی
یکی دیگر از روشهای اجرای جوشکاری در حالت انجماد، جوشکاری نفوذی است. یکی از کاربردهای این نوع جوشکاری اتصال تیتانیوم به سایر آلیاژها است. برای اتصال آلیاژها با استفاده از جوشکاری ذوبی نمیتوان در نزدیک فلز پایه، مقاومت اتصالی ایجاد کرد و به همین دلیل باید با استفاده از این نوع جوشکاری، برای ایجاد استحکام بیشتر استفاده کرد. استفاده از این نوع روش جوشکاری مقرون به صرفه است و در کاهش هزینهها کاربرد دارد. این نوع جوشکاری بیشتر در نوع خاصی از سازهها نظیر سازههای هوا فضایی استفاده میشود؛ زیرا سازههای تیتانیومی در صنعت هوا و فضا کاربرد بیشتری دارند.
اجرای جوشکاری به روش اصطکاکی
یکی دیگر از روشهای جوشکاری در حالت انجماد است که در آن انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی تغییر مییابد. در این نوع جوشکاری با نزدیک کردن دو قطعه به هم و ایجاد حرکات دورانی، گرمای زیادی ایجاد شده و منجر به ایجاد حالت پلاستیسیته و ایجاد نقاط اتصال میشود. سپس با ایجاد فشار، اتصال ایجاد شده بین دو قطعه محکم میشود؛ در نتیجه بدون استفاده از هیچ ماده خارجی و تنها با گرم کردن دو قطعه اتصال ایجاد میشود. این نوع جوشکاری، خود به تنهایی به دو نوع جوشکاری اصطکاکی لحظهای و جوشکاری اصطکاکی مداوم تقسیم میشود.
اجرای جوشکاری به روش امواج صوتی
شاید اصلا تا به حال چنین چیزی را نشنیده باشید اما حتی از امواج صوت هم برای جوشکاری استفاده میشود. جوشکاری با امواج صوتی روشی دیگر از جوشکاری به صورت جامد است. در این روش از جوشکاری برای اتصال دو قطعه به یکدیگر از امواج فراصوتی استفاده میشود. انرژی مکانیکی، انرژی مورد نیاز این نوع جوشکاری است. انرژی مکانیکی در این روش از ارتعاشات سر ابزار جوشکاری و به کمک امواج صوت که در سطح جوش تولید میشوند، یک پیوند فلزی ایجاد میکند. سیمهای مسی و آلومنیومی و فویلها با این نوع جوشکاری، جوش میخورند.
اجرای جوشکاری به روش انفجاری
یکی دیگر از روشهای اتصال و جوشکاری جامد روش جوشکاری انفجاری است. این روش، روشی فوقالعاده است و بیشترین استفاده از آن برای جوش زدن دو قطعه ناهمجنس به یکدیگر خواهد بود. یعنی با این روش جوشکاری، بهتر میتوانیم جوشکاری بین دو ماده غیر همجنس را انجام دهیم. با توجه به، بررسیهایی که در اثر جوشزدن تیتانیوم با مواد غیر همجنس صورت گرفته است، ثابت شده که یکی از مهمترین و ضروریترین شرایطها برای جوشزدن موفق بین دو ماده غیر همجنس، بهرهگیری از انعطافپذیری مناسب است تا قطعات شکسته نشوند و تغییر شکل صورت نگیرد.
مزیت های جوشکاری غیر ذوبی و انجمادی
آنچه باعث استقبال مهندسان و تولیدکنندگان بزرگ از روشهای جوشکاری غیرذوبی و انجمادی شده است مزیتهای بیشمار این روش است. با وجود اینکه روشهای مختلف جوشکاری انجمادی از گذشته تا کنون مورد استفاده قرار میگرفت، اما امروزه بشر بیشتر به ضرورت استفاده از آن پی میبرد. در ادامه بیشتر با مزایای این شیوه جوشکاری آشنا خواهیم شد:
- یکی از مهمترین مزایای این نوع جوشکاری این است که در آن میتوان قطعههایی که جنس آنها با یکدیگر تفاوت دارد را به یکدیگر متصل کرد.
- مزیت دیگر این نوع جوشکاری این است که اجرای آن آسان است و نیازی به کمک یا استخدام جوشکار ماهر نخواهید داشت.
- میتوانید در جوشکاریتان از ماده پر کنندهای مثل لحیم استفاده نکنید. یعنی اصلا نیازی به لحیم کاری نیست.
- میتوانید با این نوع جوشکاری انواع فلزات سبک و حتی انواع پلیمرها را به راحتی به یکدیگر متصل کنید.
- مزیت دیگر این است که این نوع جوشکاری نوعی از تنشها را ایجاد میکند. این تنشها در بخشی مشترک باقی مانده و از ترک برداشتن جلوگیری میکند.
- از کاربردهای آن میتوان به تولید نانو کامپوزیتهای سطحی اشاره کرد.
- یکی دیگر از مزیتهای مهم این نوع جوشکاری این است که در اثر انقباض و انبساط، هیچ ساختار غیر تعادلی حاصل نمیشود.
- در جوشکاری ذوبی به دلیل ذوب شدن مواد عیب و نقصهایی پدیدار است. ولی در جوشکاری که به روش غیرذوبی انجام شده، عیوب ناشی از جوشکاری ذوبی وجود ندارد.
- به نیروی انسانی نیازی ندارد و اگر به صورت اصولی و صحیح انجام بگیرد، بدون هیچ خطری و تنها با دستگاههای اتوماتیک انجام میشود.
- برای اتصال قطعههای بیشتر مناسب است و این امر میتواند مزیت مقرون به صرفه بودن و کاهش هزینهها را منجر شود.
- در جوشکاری غیرذوبی در نقطهای که دو فلز یا دو قطعه به یکدیگر متصل میشوند، تغییرات فیزیکی کمتری نسبت به جوشکاری ذوبی وجود دارد.
- عنصر هیدروژن یک عامل برای شکستگی و ترک است. در جوشکاری غیرذوبی این عنصر وجود ندارد؛ پس شکستگی ایجاد نمیشود.
- یکی دیگر از مزیتهای فوق العاده این نوع جوشکاری، جوش زدن با فشار است. وقتی با فشار، قطعات به هم جوش میخورند احتمال ترک آن کمتر و حتی به صفر نیز میرسد.
جوشکاری با روش امواج صوتی بسیار تمیز بوده و سرعت جوش بالایی دارد و میتوان تولیدی بالا با قیمتی کم داشت.
معایب جوشکاری از نوع غیرذوبی
همانطور که بررسی کردیم و درباره آن صحبت کردیم جوشکاری غیرذوبی مزایای زیادی دارد. جوشکاری انجمادی هم مانند هر فعالیت دیگری میتواند معایب و مشکلاتی داشته باشد که خوب است با آنها نیز آشنایی پیدا کنید. به همین سبب قصد داریم معایب و نقصهای این نوع جوشکاری را نیز بیان کنیم.
- یکی از این معایب جوشکاری غیرذوبی این است که در انجام و اجرای آن نیاز به تجهیزات گران قیمت است؛ بنابراین نیاز به سرمایه بالا دارد.
- سطح مورد نظر نیاز به پاکسازی دارد و ضروری است تا برسکشی، اکسیدزدایی و چربیزدایی انجام شود.
البته به طور کلی میتوان گفت که جوشکاری غیرذوبی معایب زیادی ندارد و مزایای آن بیشتر است. وجود همين معایب کمتر و خطرات پایین سبب شده این نوع جوشکاری روشی مناسبتر و به صرفهتر نسبت به روش جوشکاری ذوبی در میان مردم شناخته شود. این موارد آنها را مجاب کرده است تا انجام جوشکاری را به روش انجماد پیش ببرند.
کاربردهای جوشکاری غیرذوبی
وجود مزیتهای بسیار زیاد در نحوه انجام و نتیجه جوشکاری غیرذوبی باعث شده است تا دارای کاربردهای بسیاری نیز در بین مردم باشد. در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
کاربرد جوشکاری غیرذوبی به روش فرا صوتی
یکی از روشهای جوشکاری غیرذوبی، جوشکاری غیرذوبی فرا صوتی بوده که قبلا آن را بررسی کردهایم. حال میخواهیم کاربردهای این روش جوشکاری را بیان کنیم.
- در این روش میتوان بین قطعات مختلف جوشکاری ساده انجام داد
- میتوان جوشکاری ترموپلاستیک انجام داد
- در تجهیزات پزشکی، خودرو سازی، صنایع الکترونیک و الکتریکی، صنایع اسباب بازی و صنایع بسته بندی کاربرد دارد.
- میتوان با اتوماتیکسازی روش جوشکاری فراصوتی در مصارف صنعتی سنگین، تولید قطعهها در تعدادهای بالا را افزایش داد.
سایر کاربردهای جوشکاری غیر ذوبی
- جوشکاری به روش اصطکاک لحظه ای در تولید سوپاپ موتور، تولید شافتهای محرک، محور فرمان و میل کمک فنر کاربرد دارد.
- جوشکاری غیرذوبی به روش اصطکاکی مداوم : یکی از کاربردهای این نوع جوشکاری این است که تغییرات پارامترهای عملیاتی این جوشکاری بسیار گسترده است و به این دلیل، در متصل کردن قطعههای بیش از حد کوچک یا قطعات بسیار بزرگ کاربرد دارد.
- کاربرد جوشکاری غیر ذوبی به روش فشاری : چون سرعت تولید آن بالا است در جوشکاری پیوسته و پشت سرهم ورقههای فلزی کاربرد دارد.
- جوشکاری غیرذوبی به روش نفوذی در جوش قطعات تیتانیوم و در صنایع هوا فضا کاربرد دارد.
- جوشکاری غیرذوبی به روش انفجاری : در متصل کردن مواد غیر همجنس کاربرد دارد.
- جوشکاری غیرذوبی به روش آهنگری : در ساخت و تولید لولهها و فلزات روکشی کاربرد دارد.
سخن آخر
آنچه در طی این مقاله به آن پرداختیم نحوه انجام جوشکاری ذوبی و انجمادی و مزیتها و معایب عمده آن بود. حال آنکه فرقی نمیکند قصد انجام جوشکاری به روش ذوبی را داشته باشید یا غیرذوبی، بلکه داشتن اطلاعت و مهارت اولین اصل است. شناخت درست از فلزات و وسایل و همچنين انتخاب روش درست جوشکاری بسیار مهم است. همین دلیل است که باعث میشود به شما توصیه کنیم، امور مربوط به جوشکاری خود را به افراد متخصص بسپارید. در صورتی که قصد دارید جوشکاری کوچکی انجام دهید حتما قبل از آن تحقیقات کامل درباره این فعالیت را از افراد متخصص به عمل آورید.
جوشکاری غیر ذوبی از نظر هزینه چطور هستش؟
سلام
از اونجا که این جوشکاری به نیروی انسانی نیازی نداره و تنها با دستگاههای اتوماتیک انجام میشه خیلی مقرون به صرفه هستش.